16 March 2024

"Me shpirt të rilindur"- libri i autorit Robert Martiko - nga K. P. Traboini.



 

📘ME SHPIRT TË RILINDUR

Drejt botës së yjeve 
me Jeronim De Radën


Nuk kisha ndërmend të shkruaja një ese për librin “Me shpirt të rilindur” me shkakun se ai del jashtë mundësive e njohurive të mia në fushën e filozofisë, por pasi që prita gjatë e askush nuk po ndjehej, i thashë vetes se modestia në disa raste mund të keqkuptohet, ndaj vendosa ti jap fund dilemës për të cilën Eskili shkruante në veprën e vet “Prometeu”: “Më dhëmb kur flas/më dhëmb kur hesht/ as vete s’di/ kur me dhëmb më shumë.”
...Kur poetja Iliriana Sulkuqi më dhuroi librin e sapodalë të autorit të njohur Robert Martiko, botuar nga Shtëpia Botuese M&B, padyshim që u gëzova sepse Jeronim De Radën, ndryshe nga se është konceptuar vepra e tij nëpër mësimdhënie të rëndomta, kam pasur mendimin dhe ende e kam se ai ishte dhe mbetet jo vetëm i pari, por ndër më të mëdhenjtë lirikë të letërsisë shqipe. Vepra e tij përshkruhet me ndjesi të holla, me mendim të figurshëm, me peizazhe që të duket se zhvillohet para teje, dhe me një hero lirik që endet me mes të ndjenjave mëmëdhetare dhe atyre të dashurisë deri në sakrifikim. Heroi lirik është Milosao, i biri i një fisniku nga Shkodra. Kësisoj gjithmonë kam ruajtur mendimin se De Rada ishte jo vetëm pararendësi i Rilindjes Kombëtare Shqiptare, por edhe poeti ndër më të ndjerët, një lirik i madh që e ruan freskinë edhe pas 188 vjetëve të botimit të tij të parë. Vepra romantike “Këngët e Milosaos” u botua ne 1836, kur De Rada ishte student në Napoli në moshën 22 vjeç. Dhe të mendosh sa i ri dhe çfarë dimension krijuesi ishte që e vendoste zhvillimin e veprës se tij në Shkodër. Por çfarë ishte Shqipëria dhe si ishte jeta nën pushtim, çfarë zhvillimi social e kulturor kishte? Një botë e errët, një jetë e zymtë, ku pas vrasjes se priftit Kozma që e mallkonte gjuhën shqipe si dhe të gjithë ata që e flisnin, gjuha shqipe u ndalua me ligj perandorak nga vetë sulltani Abdyl Hamiti i Parë, më 31 maj 1779. Gjysmë shekulli pas kësaj gjëme për popullin shqiptar, kur mendohej se gjuha shqipe ishte në bjerrje, vjen drita e shpresës nga arbëreshët e Italisë me “Milosaon” e De Radës. Pikërisht ajo që Robert Martiko në veprën e vet e vlerëson si Mrekullia e Rilindjes Shpirtërore. 22 vjeçari De Rada që ndjehej shqiptar deri në asht, u bë orakulli i Hapjes së Kohës për shqiptarët në hapësirat ku mbizotëronte errësira dhe mizoria e shtypjes së pamëshirshme.
Libri i Robert Martikos me titull aq domethënës, gjithçka që trajton në veprën e tij për De Radën e sheh me një vëmendje e vështrim krejt ndryshe nga se është parë e shpjeguar nëpër libra që janë botuar për De Radën, por me një nivel të përciptë e me shumë analiza vargjesh, karakteresh e situatash poetike në një rreth të mbyllur. Robert Martiko ka një vizion e këndvështrim tjetër nga ata, sepse, siç thotë vetë ai “detyrë e dorës së parë është ndryshimi rrënjësor i mënyrës së të menduarit,” dhe me shkakun se De Rada, “nuk është i vetmi shqiptar i dëgjuar figura e të cilit është analizuar pa këtë lloj drite me karakter çlirues.”
Është fjala për të parë një autor të tillë madhor nën dritën e filozofisë së Kulturës Universale të Mendimit Perëndimor. Këtë bën në veprën e tij për De Radën autori Martiko, por jo vetëm në këtë vepër, por edhe në tërë krijimtarinë e tij të pasur përçohet ideja e Hapjes se Kohës që siç thotë, citojmë: “Koha është pikërisht ajo lulja e mistershme gjigande, që grumbullon përreth saj mendjet më gjeniale në botë.”
Fenomenin shqiptar De Rada, autori Martiko e trajton në një sfond të gjërë, në dimensionet e dritës që përhapin mendjet më të shquara të botës perëndimore që nga Petrarka, Dante, Da Vinçi, Mikelanxhelo, Shekspir, Bah, Getë, Bet’hoven, Hygo, Bajron dhe 1001 të tjerë në vazhdimësi që janë Drita e Kohës së Hapur. Në këtë kuadër drite, Robert Martiko vendos studimim e tij filoyofik për figurën e De Radës si pararendësi i Rilindjes Shpirtërore të një kombi të sakatuar, por pa e humbur shpresën. Në libër gjen vend edhe përshkrimi i jetës së De Radës, veprimtarinë e tij atdhetare, i cili ishte jo vetëm poet - botoi dhe librin me poezi “Skënderbeu i pafan”, por edhe gazetar, themelues i gazetës “La Albanese d’Italia” dhe “Flamuri i Arbërit”, autor librash për estetikën, si dhe i veprave historike si “Lashtësia e kombit shqiptar”.
Duke theksuar nevojën e Rilindjes Shpirtërore të shqiptarëve Robert Martiko thekson: “Skënderbeu, Nëne Tereza, De Rada, Naimi, Migjeni, dhe sa e sa të tjerë, nuk janë statuja prej dylli në muze, për ti përdorur studiuesit shqiptarë me njohuri të cunguara, pa idenë e Rilindjes Shpirtërore. Nuk janë për tu hedhur si fishekzjarrë të bukur brenda në shpellë.”
Dhe në vazhdim: “Në një trajtë simbolike, shpirtërore, nëse më parë pararend “Zgjerimi i Shpirtit” sipas modelit të Nënë Terezës dhe bashkohet me të energjia e pashterur e Skënderbeut, shqiptari me ndjenjë humanizmi universal dhe dinamizëm, në gjendje shpirtërisht të rilindur, mund të futet në Kohën e një Perëndimi Modern, që sot ka shpërthyer hapësirën.”
Kështu, libri për De Radën i kalon kufijtë e një vështrimi letrar, ai është një vështrim filozofik, me prirje për futjen e konceptit të Rilindjes Shpirtërore në mendim, çfarë shfaqet si një detyrë e menjëhershme, - kumt me të cilin autori Robert Martiko e mbyll veprën e vet “Me shpirt të rilindur. - Drejt botës së yjeve të Jeronim De Radës”.
Sa i përket faktit që libri në fjalë ka jo më shumë se 48 faqe, mund të them se veprat janë të mëdha jo se peshojnë shumë, apo kanë faqe të pafund, por për shkak të ideve të mëdha që mbartin, kumteve që përcjellin, emocioneve të thella që krijojnë, kujtoj librat: “Sonata e Krojcerit” - L. Tolstoi, “Laraska vjedhacake” - A. I. Hercen, “Plaku dhe deti” - E. Heminguej, “Lulet e Mollës”- Xh. Gollsuorth, “Fati i njeriut” - M. Shollohov, “Amok” - S. Cvajk, “Ditë të mvrejtura” - M. Ludemis e plot të tjerë dhe në mënyrë të figurshme them se, sa më të ngushtë ta ketë shtratin një lumë - aq më të shpejt e ka rrjedhën dhe dihet se rrjedhat e shpejta të shumtën e herës njeriu lakmon t’i kthejë në dritë.

K. P. Traboini
17 mars 2024



25 February 2024

Karnevalet - qershia mbi tortë e humorit shkodran - nga K. P. Traboini

KARNEVALET - QERSHIA MBI TORTËN E HUMORIT SHKODRAN


Ashtu si im atë në vitin 1907 po më bie edhe mua rasti të shkruaj për karnevalet e Shkodrës në vitin 2024.
Nuk arrij të kuptoj ironinë e Profesor Artan Fugës se pse Shkodra u dashka të organizojë festen e Karnevaleve. E quan festë të huaj e ja faturon venecianëve e kinse ne shkodranët po imitojmë karnevalet e Venecias.
Jo nuk është imitim, i nderuar profesor. Përkundrazi. Shkodra traditën e humorit nuk e ka të huazuar, por e ka pjesë të natyrshme të jetës shoqnore. Madje bio. Shkoni e pyesni në Venecia a kanë ata Kol Tivar, Filip Dai, Oso të Falltores, Gjergj Mullagë, sajesa humori si Ndoc Rroku, humorist i gjithanshëm si Gjosho Vasia, humoristë të lindur si Tano Banushi, Paulin Preka, Zef Deda, Jolanda Shala, Zyliha Miloti, Drane Xhaj, Katrina Biga, Besnik Çinari, për të mos shkuar më tej në një plejadë humoristësh të paharruar. Megjithatë Shkodra me kulturen veneciane kanë pas lidhje të natyrshme qysh në epokën e Gjergj Kastriotit e vazhdoi deri sa ra në sundimin e Kalifatit turko-osman kur gazmendi u kthye në vaj. Në qendresen 10 vjeçare në rrethim 1468-1479 Shkodra ka qenë mbështetur nga shteti i Venedikut me armë dhe ushqime që vinin me anije të vogla përmes Bunës deri rrëzë kalasë. Kush e ka lexuar Barletin e di mirë se një pjesë e forcave që mbronin qytetin kështjellë ishin dhe venecianët. Mjafton t'ju kujtoj një emër, Arkitekt Donati, që duhej ta kishte emrin një rrugë e jo ti vihej Evlia Çelebiu, kronikanit të Sulltanit. Arkitekti venecian drejtonte mbrojtjen nga ana teknikës me gurahedhës. Pra Shkodrën e mbrojtën edhe venecianët, luftuan dhe u vranë edhe ata bashkë me shkodranët. Kjo lidhje miqësore ka rrënjë historike e nuk ka të bëjë me imitime shabllone siç shohim sot në disa shfaqje kulturore e artistike.
Pra profesor, janë lidhje të vjetra e jo të reja. Të natyrshme e jo të sajuara. Shkodranët kanë qenë e mbeten europianë. Nuk e ndajnë veten nga Europa. Janë organizuar karnevale madje edhe në kohë pushtimesh dhe është bërë traditë tashmë. Këtu po festohet festa e xhazit, ministria e kultuares e asaj kohe që iku financoi dhe një film që nuk e di a është bërë për xhazin, por edhe për djathin kaçkavall e qenka e tepert festa e Karnevaleve. Karnevalet janë festa të vjetra në të cilat populli, të pakten një herë në vit i lejohet të qesh me gjithçka që në ditet e tjera e rëndojnë nga mundimet e mbijetesës. Shkodra nuk mund të mjaftohet vetem me barcoleta se është e njohur ndër të tjera si qyteti i humorit. Prandaj lëre Shkodër Locen të festojë. Im atë që ka qenë nxënës në Shkollën Teknike & Tregtare Italiane ka shkruar për karnevalet e Shkodrës që në vitin 1907. Pra karnevalet festoheshin para krijimit të shtetit të pavarur shqiptar. Me i hjek humorin Shkodrës është si me i marr shpirtin shkodranëve. Për ma tepër në këtë vend ka plot gjana për të heq e ndreq, por jo humorin e amël shkodran, ju lutem!

K. P. Traboini
alias Kol Shkodrani

20 February 2024

Mosbindja civile me celular - nga K. P. Traboini

NAVALNY & BERISHA  PËRNDRYSHE MOSBINDJA CIVILE ME CELULAR

Nga K. P. Traboini

Alexei Navalny është përmendur disa herë nga Berisha duke e vënë vetën në rangun e tij si dy opozitarët e vetëm në Europë të arrestuar. Ndodhi që këto ditë mes shkurti shefi i opozitës ruse të vritej në burg diku në Siberi. Kjo tregoi se përqasje që Berisha i bënte vetes me liderin e opozitës ruse është shumë larg realitetit. Navalni në burg në Siberi, Berisha mban fjalime në shtëpi. Aq më tepër sa i përkët karakterit, përkushtimit dhe sakrificës. Navalni i burgosur disa herë, pas helmimit që i bënë shkoi në Gjermani dhe kur u shërua mori guximin dhe rrezikun me sy dhe u kthye sërish në Rusi. Dhe ndodhi ajo që pritej, Navalnin e vranë. Pra shefi i opozitës ruse u martirizua me ndërgjegje dhe pa hezitim. A është ky një shembull i fuqishëm i forcës e vendosmërisë që duhet të kenë opozitarët? Padyshim. Pa sakrifica e guxim nuk arrin asgjë. Katër ditë pas vrasjes së Navalnit opozita shqiptare pjesa e Foltores Rithemeluese kishte planifikuar një protestë "të madhe" me moton për ti dhënë fund rregjimit aktual. Ka kohë që lideri i opozitës së Rithemelimit, që është në arrest shtëpie për korrupsion, ka trumbetuar revolucionin në trajtën e mosbindjes civile. Mirëpo mosbindja civile vetëm fjalë e tym me ngjyra në parlament e asnjë efekt tjetër, është një punë e padobi. Se çfarë ndodh e po shohim nën këtë ombrellen e mosbindjes civile?
Mblidhen përnatë nën ballkon e flasin. Flet dhe lideri i ndaluar. Një orë takimi sikur të kishin dalë për kafe dhe nesër shihemi prap e llafosemi po prap.
Organizohet protesta e 20 shkurtit, u mblodhën njerëzit, folën 4-5 veta, ndër ta edhe prej syrësh që i dëgjojmë përnatë në TV., shtoi kësaj një vidio mesazh të regjistruar të liderit të opozitës në kullën e ngujimit të drejtësisë. Pra ai që përnatë bën thirrje për mosbindje civile, i bindur civilisht e përvujtësisht, nuk bën as tentativën më të vogël të dalë me pasuesit e vet e të shkonte të mbante fjalimin në podiumin para Kryeministrisë. Po çfarë shembulli është ky. Pse e krahason veten me Martirin Navalni që me bindje të plotë u fut në ferrin e djallit Putin duke e sfiduar e duke sakrifikuar jetën. Pse lideri i Rithemelimit qendroi kaq i bindur e kaq i urtë aty i izoluar në katin e pestë. A përputhet kjo me idetë që i propogandon në fjalime duke ua sugjeruar të tjerëve mosbindjen dhe vetë zbaton me bindje urdherat e Spakut.
Dalja e Berishës prej izolimit për të udhëhequr protestën do të ishte një frymëzim për mosbindje civile në masë. Kjo do të përbënte vertetë ngjarje. Por ndodhi e kunderta. Pse nuk e përdori Berisha këtë obsion. Kjo tregon se kishte frikë se njërëzit të entuziazmuar do të bënin prapësira dhe i jepnin një kuptim real fjalës mosbindje civile. Do të frikësonte dhe ata që kanë pushtet e ndjehen të qetë. Kësisoj nuk pamë protestë, as revoltë, as mosbindje, veçse një protestë të squllur. U ndje një farë frike e protestuesve për tu ndeshur në mosbindje civile me policinë, siç bëjnë në Francë, në Itali, në Greqi e gjetkë.
E natyrshme kjo mpakje, ky grumbullim masiv për të degjuar 4-5 zëra anemikë që përsërisin të njëjtat gjëra duke thirrur me zërat më shumë lutës se kërcënues "Rama ik", dhe pas një ore e pak më shumë ikin vetë paqësisht siç erdhen.
Si mund të përmbyset një gjendja, një qeveri a një sistem në këtë farë soji. Njerëzit që kanë ardhur kahmos, me siguri e pyetën vetën pse erdhëm? Për të ndezur celularët siç ua kërkoi zonja e kudogjendur e foltoreve e që inspiron ndonjë kolltuk ministror nëse ndodh "mrekullia" të rrëzohet Qeveria? Kjo soj opozite, ku strumbullari është një Nongrata nuk ka asnjë shans të ketë sukses. E di mirë ai që mbledh rreth vetes kashtë e byk, por ai llogarit që të mbetet edhe më tej në skenë si faktor politik, se për të tjerat nuk po ka dert. Dhe krejt pa përgjegjësi flet e premton gjëra që i ka premtuar në 1992 dhe 2005 dhe nuk realizoi asgjë. Po kaq të pamend qenkan njerëzit që të shkojnë të votojnë demagogët e vjetër që thonë na zgjidhni pa dimë ne si nusërojmë. Pak e vështirë. E dimë që popullin në fushata elektorale e gënjejnë pa hesap, por të paktën të vënë ca rrenacakë të rinj, se mos u prishet mendja njerëzve dhe e japin atë të shkretë votë. Por një gjë dihet mirë, elektorati gri, i lodhur prej rrenave e premtimeve boshe, është tepër skeptik për të pranuar nëpër dasma elektorale ca nuse plaka dhe ca dhendurrë pa shije.
Pa le kur kanalet televizive në biseda pafund llomotisin dhe çudira si "A foli Berisha si kandidat për kryeministër?".
E kanë fjalën për Berishën që bëri thirrje për "përmbysjen e madhe" e "mosbindje civile" ndersa vetë rrinte urtësisht i strukur në papafingon e katit të pestë ku Spaku e kishte urdhëruar të rrinte sus.
Ndaj të mos ta krahasojë më veten me Navalnin që e sfidoi terrorin me jetën e vdekjen e vet.

Idolet e rrejshme të pajtimit - nga K. P. Traboini


IDOLET E RREJSHME TË PAJTIMIT 

Nga K. P. Traboini

Ka ditë që prej disa kosovarëve mergimtarë në Europë, po përcillet me këmbëngulje një apel për pajtim me popullin serb, pretendim i madh në dukje por që në thelb nuk qëndron. Kryekrejet nuk merret vesh se si mund të bëhet pajtimi me serbët nëpër faqet e internetit, kur populli shqiptar i Kosovës, se atij i bëhet ky apel, nuk e ka ende mundësinë e pasjes masivisht të rrjetit kompiuterik, siç e ka, ta zëmë SHBA, ku rreth 90 përqind të familjeve kanë lidhje interneti, kështu që edhe jehona e kësaj nisme është e vakët e më shumë si një dëshirë farfuritese.
E më tej, për çka do të pajtohen shqiptarët me serbët? Ç’ka është ky vëllazërim popujsh. Kush sot ka ende idole të rrejshme të së shkuarës kur "popujt ishin të pajtuar e vllazëruar" teorikisht, por të shtypur realisht.. Ku konsiston ky pajtim ndërpopujsh që të kujton pajtimet e gjakut, plagë që historikisht i ka patur mjedisi shqiptar.
Më kryesorja, kush ka thënë ndonjë herë se populli shqiptar e ka konsideruar popullin serb armik me të cilin qënka prishur a shprishur e tani duhen ndrequr?! Kurrë në histori kjo nuk ka ndodhur. As nuk ka patur e as nuk ka popuj armiq. Nuk duhet ti konceptojmë as luftrat e mëparshme e as atë që bëri UÇK-ja si luftë kundër popullit serb. Jo. Ajo luftë ishte çlirimtare. Ajo kerkonte dëbimin e ushtrisë pushtuese e çlirimin e vendit prej okupatoreve. Dhe okupator nuk ishte populli, nuk ishin njerëzit e thjeshtë, por sistemet e strukturat e organizuara nga shteti vrasës që shtypte saora dhe popullin e vet.
Popujt nuk bëjnë politikë e demagogji. Ata më së shumti bien vetë viktimë nga keqpërdorimi i pushtetit, apo mashtrimi që u bëhet. Nëse nuk do të ishin sistemet që krijohen, qarqet e klanet që e tërheqin popullin për freri me përdhunë, siç e tërhoqi Hitleri popullin gjerman, Millosheviqi popullin serb, të jeni të bindur se kurrnji popull nuk do të kishte armiqësi a ftohje me një popull tjetër.
Nuk e pushtoi Shqipërinë populli italian që vuante nën zgjedhën e fashizmit, nën dhunë e pa bukë, por falangat e Duçes, të cilin italianët, kur shpëtuan prej zgjedhës, e varën me kokë poshtë bashkë me të dashurën Klareta Petaçi.
Prandaj nuk kuptohet se pse u kërkoka pajtimi i popujve. Për çfarë. Në emër të kujt. Çfarë nënkuptojnë hartuesit me emrin popull serb, të cilit i janë referuar. Ata që e kanë vrarë popullin shqiptar të Kosovës nuk është populli serb por janë: shteti, ushtria, policia, radikalët, “Tigrat”, falangat e zeza të nacionalistëve ekstremistë.
Një gjë duhet kuptuar, se populli serb herët a vonë do të ndergjegjësohet për faktin se udhëheqja e shtetit të vet e ka keqpërdorur emrin e tij, janë bërë masakra të përbindëshme prej kriminelëve të veshur me pushtet, të cilët kanë dalë rrejshëm në emër të popullit te vet.
Me këtë nisëm që është marrë e me këtë mënyrë që është formuluar apeli, nuk bëhet kurrgjë tjetër por shkarkohet barra e krimit nga nacionalistët e shovenistët e tipit të Millosheviqit, në kurrizin e popullit serb, pra nga kriminelët Arkan e gjeneralët e ushtrisë tek njerëzit e thjeshtë, ata që përbëjnë shumicën dërmuese të një populli . Sepse apeli i shpallur disi me eufori, po kërkon pajtim me popullin, çka nënkupton të harrohen krimet, dhuna e gjaku të cilat kurrëqysh nuk mund ti faturohen një populli. Ata që i kanë bërë krimet dihen botërisht dhe u dënuan rreptë nga amerikanët dhe forcat e Natos, ai që ngordhi në një qeli të Hagës ishte kryekreu në bashkpunim me të tjerë që janë fshehur si mijtë vrima për ti shpëtuar drejtesisë e dënimit. Atyre nuk mund tu falet kurrgjë, as dhe një pikë gjaku, nuk mund të ketë kurrë pajtim me kriminelat, vrasësit që mjerisht ende janë në pushtet dhe në forcat politike që rolin një rol dominant në Beograd
Pajtimi i vertetë(më mirë do të ishte ta quanim paqëtimi) bëhët në mënyrë institucionale në mes të qeverive, parlamenteve, akademive, mirëpo a kanë arritur institucionet e Serbisë deri në atë shkallë ndërgjegjësimi sa të kërkojnë falje publike për krimet që janë bërë në Kosovë. Pa kerkimin zyrtarisht të kësaj falje zor se mund të ketë paqëtim. Aq me teper ata nuk kanë shpëtuar ende nga meningjiti i tërbimit nacionalist, ato akoma nuk janë pastruar prej të keqes, prej krimit, prej gjakut. Fakti që shteti serb, institucionet e tij, parlamenti, partitë, nuk pranojnë që populli shqiptar i Kosovës të vetvendosë për tu bërë i pavarur e zot i fateve të veta, madje organizojnë edhe banda terroriste për të sulmuar Kosovën, mbajnë Mitrovicën nën tension gati për të ndezur zjarrin e luftës, e kjo tregon se jemi ende larg prej reflektimit, prej katarsisit, prej afrimit në fqinjësi të mirë, për të harruar të kaluarën e për të hyrë në një udhë të re të mirëkuptimi. Vertetë akoma larg.
A do të vijë ajo ditë që shteti e politika e Serbisë ti nënshtrohet arsyes e të shpëtojë prej maktheve të legjendave mesjetare me Stefan Dushan e princ Llazar? Padyshim që do vijë, sepse ajo rrugë që gjer më tani kanë ndjekur, nuk ka të ardhme në një Europë të Bashkuar me mirëqënie e mirëkuptim në mes shtetesh. E sa për popujt, ata janë si ti udhëheqësh, si ti drejtosh por mbi ta kurrë nuk mund të bjerë mallkimi kolektiv për një krim a gjenocid të bërë nga kastat që kanë uzurpuar pushtetin apo me dinakeri e mashtrim kanë arritur të dalin në krye e ta keqperdorin atë pushtet.
Popujt, çka nënkupton njerëzit e thjeshtë, duke përfshirë intelektualët si ndergjegje progresive e tij, artistët, shkrimtarët, specialistët e fushave humane, gjithmonë e gjejnë gjuhën e afrimit e të paqes. Gjejnë gjuhën e përbashkët, nga natyra janë gjithmonë për pajtim, por është politika shpesh herë agresive që i armiqëson mardhëniet në mes të shteteve e për rrjedhim në mes popujve krijohen hendeqe e gremina tragjike.
Këto hapsira të ngrira që sot ekzistojnë, artistët e shkrimtarët ballkanikë me fuqinë e artit të tyre duhet të kontribuojnë që ti bëjnë të paqëna, që të përshpejtohet ardhja e asaj dite kur, shqiptarët, grekët, malazezet, maqedonasit, bullgarët, rumunët, kroatët, sllovenët, serbet, boshnjaket e turqit, pra mbarë popujt e Ballkanit ta ndjejnë me të vertetë veten të vëllazëruar në familjen e përbashkët europiane.
Gjithësesi këtë pajtim, edhe pse qëllimmirë, nuk ka pse të nxitojmë tua kërkojmë popujve, popujt nuk bëjnë gjenocid ndaj njëri tjetrit, nuk kanë shkak për ta urryer njëri tjetrin. Anipse shumica e maskaralleqëve të pushtetmbajtësve të kësaj bote së shumti bëhen krejt rrejshëm në emër të popujve, nuk duhet kurrësesi t’u vihen popujve në shpatull e as në ndërgjegje gurët e rëndë të pendimin për masakrat që kanë bërë eksponentet e politikës së krimit e gjenocidit ndaj popujve të tjerë.


Nga libri "Bukuri shkodrane"
Boston 2007